Karriyer
Son aylarda tedarik zinciri oyuncuları çok çeşitli yasal, çevresel, politik ve sosyal sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmıştırlar. AsstrA'nın analitik bölümü olarak, 2022 yılının ikinci yarısında bu sorunlardan hangilerinin lojistik pazarı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu sizlerle paylaşıyoruz.
Nakliye ücretlerinin artması
Lojistik faaliyetleri her yıl dördüncü çeyrekte zirve yapar. Bu süre zarfında, nakliye siparişlerinin sayısı ve bunların gerçekleştirilmesi için fiyatlar artar. 2022' yılın da artan yakıt maliyetleri, sürücü sıkıntısı ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgali fiyat artışlarına daha da etki etmiştir. Yoğun tatil öncesi sezonda, nakliye hizmetleri de daha ulaşılabilir hale gelir. Ancak 2022 yılında TIMOCOM, Avrupa'daki üretimin azalmasıyla birlikte mevcut kapasitenin arttığını ve daha az tıkanıklık yaşandığını gözlemlemiştir.
2022 yılının ikinci çeyreğinde ortalama navlun oranları ilk çeyreğe kıyasla %45'in üzerinde artmış ve üçüncü çeyrekte de ise aynı seviyede kalmıştır. Tahmin edildiği üzere, dördüncü çeyrekte ikinci çeyreğe kıyasla %3'lük bir artış olduğu kaydedilmiştir.
2022 yılının üçüncü çeyreğinde kontrat oranları 129,7 endeks puanına ulaşarak bir önceki çeyreğe kıyasla 5,4 puan, bir önceki yıla kıyasla ise 19,6 puan artış göstermiştir. Spot oranlar ise bir önceki çeyreğe kıyasla 6,0 puan ve bir önceki yıla kıyasla 26,4 puan artarak 142,6 puana ulaşmıştır.
2023 yılının başlarında ticaret ve üretimdeki azalma, nakliye tarifelerinde hafif bir düşüşe yol açabilir. Ancak bu düşüş, AB'nin Rusya'dan petrol ürünleri ithalatına yönelik ambargosunun uzatılması nedeniyle akaryakıt fiyatlarındaki değişikliklerle dengelenebilir. Söz konusu yasak 5 Şubat 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Enflasyonun ne kadar artış göstereceğini tahmin etmek de oldukça güçtür.
Avrupa'da ekonomik daralma
Eylül ayında imalat sektörü, taleplerin daha da azalması ve fiyat üzerindeki baskının artmasıyla birlikte ekonomik bir gerileme yaşamıştır. S&P Global'in Avro Bölgesi İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) Ağustos ayındaki 49,6 seviyesinden 48,4'e gerileyerek Avro Bölgesi'nde üretimin azaldığına işaret etmiştir.
Üçüncü çeyreğin sonunda, en büyük iki AB ekonomisi olan Fransa ve Almanya, üretim kapasitesinde önemli ölçüde düşüş kaydetmiştir. Ülkelerin PMI göstergeleri 2020 yılının ilk yarısında Covid-19 krizinin başlamasından bu yana en düşük seviyelerde gerçekleşmiştir.
Yeni sipariş rakamları da Eylül ayında gerilemiştir. Tedarik zincirindeki zorluklar üretim süreçlerini sekteye uğratmış ve azalan küresel talep nedeniyle devam eden iş hacmi azalmıştır. Yüksek elektrik maliyetleri imalat sektöründe zaman zaman duraksamalara neden olmuştur.
PMI endeksi göstergeleri Kasım ayında, Ekim ayındaki 47,3 seviyesinden 47,8'e yükseldi. 23 ayın en düşük seviyesi olan bu seviye, PMI endeksine göre, önceki dört ayda art arda yaşanan üretim düşüşlerinin ardından Avro Bölgesi'nin durgunluğa girme ihtimalinin arttığına işaret ediyor. Buna ek olarak, Avrupa'da özellikle imalat sektörünü etkileyen enerji krizi de ekonomik gerilemeyi arttırmaktadır.
Dördüncü çeyrekte enerji fiyatlarındaki artış işletmelerin maliyet yükünü önemli ölçüde etkilemiştir. Avrupalı şirketler, örneğin Fransa'da cam endüstrisinde, İspanya'da çelik endüstrisinde ve Polonya'da gübre üretiminde kısıtlamaya gitmiş ya da üretimi tamamen durdurmuştur. Kurumsal iflas tehdidi giderek artmaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü'nün 22 Aralık 2022 tarihli Hizmet Ticareti Barometresi'ne göre, hizmet ticareti dördüncü çeyrekte gerilemiş olup, 2023 yılı başlarında da düşük seviyede seyretmeye devam edecektir. Ekim ayı Barometre endeksi 98,3'e gerileyerek 100 olan baz seviyesinin biraz altında ve Haziran ayındaki son yayınlandığı 105,5 seviyesinin de önemli ölçüde altında kalmıştır. Finansal hizmetler (107,8 endeks ile) küresel ekonomideki yavaşlamaya en çok direnç gösteren sektör olmuştur. Yolcu hava taşımacılığı (105,2) ve bilişim ve iletişim hizmetleri (103,2) endeksleri düşüş eğiliminin üzerinde seyretmiştir. En büyük düşüş sırasıyla 92,9, 92,8 ve 91,1 endeksleriyle inşaat hizmetleri, konteyner taşımacılığı ve PMI'da yaşanmıştır.
AB, Ukrayna ve BDT arasındaki ticaret hacmi düşüş gösterdi
2022 yılının üçüncü çeyreğinde, Avrupa Birliği'nden BDT ülkelerine yapılan karayolu mal taşımacılığı hacmi ikinci çeyreğe kıyasla %1, 2021 yılına kıyasla ise %16 daha düşüktü. AB'den Rusya'ya yapılan mal ihracatı bir önceki çeyreğe göre %26 azaldı. Buna karşılık, Belarus'a yapılan ihracat bir önceki çeyreğe göre %3 artarken, Ukrayna'ya yapılan ihracat %21 arttı. Avrupa'dan Kazakistan'a mal akışı %8, Özbekistan'a ise %4 oranında azalmıştır.
BDT ülkelerinden Avrupa'ya yapılan mal ithalatı bir önceki çeyreğe göre %1, bir önceki yıla göre ise %38 azalmıştır. Bir önceki çeyreğe göre Rusya'dan yapılan ithalat bir önceki çeyreğe göre %65, Belarus'tan yapılan ithalat %71, Ukrayna'dan yapılan ithalat %26 ve Kazakistan'dan yapılan ithalat %63 oranında azalırken, Özbekistan'dan yapılan ithalat %31 oranında artmıştır.
AB ile Rusya ve Belarus arasındaki ticaretin azalması, bu güzergahlarda Özbekistan, Kazakistan ve Ukrayna'ya daha fazla sevkiyat için kullanılabilecek kapasiteyi ortaya çıkarmıştır.
Enflasyon halen yüksek
Sürekli yüksek seyreden enflasyon, nakliye maliyetleri üzerinde baskı yaratmaktadır. Kasım 2022 yılında Avro bölgesindeki yıllık enflasyon oranı Ekim ayındaki %10,6'ya kıyasla %10,1 olarak gerçekleşmiştir. Bir yıl önce bu rakam %4,9 seviyesindeydi. Enflasyon oranı 2022 yılının son aylarında biraz yavaşlamış olsa da son 10 yılın en yüksek seviyelerinde seyretmeye devam etmektedir.
En yüksek yıllık oranlar Macaristan (%23,1), Letonya (%21,7), Estonya ve Litvanya (her biri %21,4), Çek Cumhuriyeti (%17,2) ve Polonya'da (%16,1) kaydedilmiştir.
Kasım ayında Avro bölgesinde fiyatlar enerji (Ekim ayındaki +%41,5'e kıyasla +%34,9), gıda, alkol ve tütün (Ekim ayındaki +%13,1'e kıyasla +%13,6), enerji dışı mamul mallar (+%6,1, bir önceki ayla aynı) ve hizmetler (Ekim ayındaki +%4,3'e kıyasla +%4,2) için artmıştır.
Artan dizel yakıt fiyatları
Fransız Ulusal Yol Komitesi'ne (CNR) göre, Avrupa'da ortalama dizel yakıt fiyatı 2022 yılının dördüncü çeyreğinde litre başına 1,94 avro oldu. Fiyatlar 2022 yılının üçüncü çeyreğine kıyasla aynı kalırken, 2021 yılının dördüncü çeyreğine kıyasla %60 oranında artış göstermiştir.
Avrupa Birliği Konseyi 3 Aralık'ta Rusya petrolü için azami fiyatı varil başına 60 dolar olarak belirlemiştir. Bu kısıtlama, AB ülkelerine Rusya'dan petrol tedarikine yönelik ambargo ile birlikte 5 Aralık'ta yürürlüğe girmiştir.
Fiyat sınırı uygulaması 2023 yılı Ocak ayı ortasından itibaren her iki ayda bir gözden geçirilecektir. Limit, Rus petrol ve petrol ürünlerinin ortalama piyasa fiyatının en az %5 altında belirlenecektir. Benzer bir yasak G7 ülkeleri (Büyük Britanya, Almanya, İtalya, Kanada, Fransa, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri) ve Avustralya tarafından da uygulanmıştır.
Mevcut petrol piyasası koşullarının 2023 yılının ikinci çeyreğinden itibaren akaryakıt fiyatlarında artışa yol açması muhtemeldir. Ancak, artış 2023'ün ilk çeyreğinde gerçekleşebilir ve nakliye maliyetlerini arttırabilir.
Şoför eksikliği dramatik boyutlarda
Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) dünya genelindeki şoför açığına ilişkin bir rapor yayınlamıştır.
Avrupa'da kamyon ve otobüs şoförü açığı neredeyse bir kriz noktasında. Taşımacılığa olan talep artıyor ve gençler arasında bu mesleğe olan ilgi çok az. Lojistik şirketleri taşıyıcı bulmakta zorlandıkça, 2026 yılına kadar kamyon şoförleri için açılan iş ilanlarının sayısının %60'ın üzerinde artması beklenmektedir.
Yazar: Kamila Rynkiewicz.
